De Shantyman
Eén man, de shantyman, zong bij bepaalde werkzaamheden een regel tekst waarop de zeelui gezamenlijk, in het ritme van het werk dat gedaan moest worden, een reactie zongen. Zo’n shantyman was doorgaans één van de zeelui maar hij had aan boord toch een zekere status vanwege zijn functie. Niet alleen bij de eenvoudige manschappen, ook bij de scheepsleiding, de officieren.
De shantyman was degene die de mannen letterlijk in het werkritme kon houden en iedereen, van ketelbinkie tot kapitein, besefte dat zonder een goede shantyman het werk aan boord minder snel, minder goed en minder gemakkelijk zou worden uitgevoerd. Een goede shantyman hoefde waarschijnlijk niet altijd even zuiver te zingen, als het maar wel altijd luid en in de maat was!
​
De levensomstandigheden aan boord op de lange, soms maanden of zelfs jaren durende zeereizen waren vanwege de ongenadige tucht, het loodzware werk en het gebrek aan vers voedsel, erbarmelijk. Toch was het ondenkbaar om de kapitein daarover ter verantwoording te roepen.
​
Hardop over zulke dingen spreken stond al bijna gelijk aan muiterij en dat werd zeer zwaar bestraft. Het is daarom opvallend dat in veel shanty’s juist die barre levens- en arbeidsomstandigheden aan boord worden bezongen en bekritiseerd. Mogelijk was een goede shantyman zo onmisbaar dat hij het zich kon veroorloven om in zijn liedjes daarover te zingen. Op ons repertoire staat het liedje We klagen niet. Geen echte shanty maar wèl een lied waardoor u begrijpt waarover we het hier hebben.
​
Overigens was het natuurlijk ook niet altijd kommer en kwel. Bij windstilte maar vooral ook in het zicht van de haven en met het vooruitzicht van passagieren gingen de liedjes vaak ook over ‘luchtiger’ onderwerpen. Er zijn dan ook de nodige ‘ondeugende’ shanty’s die over drank en vrouwen gaan…. Duik bijvoorbeeld maar eens in de tekst van Sally Brown.
Of dat ook echt over het rollen van het schip gaat….?